اهمیت و فواید کتاب خواندن برای کودکان و چگونگی شروع آن

هنگامی‌که ما داستانی برای کودک و یا نوزاد خود می‌خوانیم ذهن او شروع به پردازش حوادث و اتفاقات آن داستان می‌کند. کودک از این طریق به شخصیت‌ها نزدیک می‌شود و حتی از آن‌ها الگو می‌گیرد. خواندن کتاب برای کودکان در هر سنی باعث رشد مغزی او و پیوند عاطفی‌اش با شما می‌شود. شما برای شروع این کار به ابزار خاصی نیاز ندارید؛ تنها چند کتاب، زمان کافی و البته انگیزه بالا تنها چیزهایی است که به آن‌ها نیاز دارید. در این مقاله از فروشگاه اینترنتی کتابکده کودک درباره اهمیت کتاب خواندن برای کودکان و چگونگی شروع آن با شما صحبت می‌کنیم.

مزایای کتاب خواندن برای کودکان

صحنه‌ای را تجسم کنید که شما روی صندلی موردعلاقه خود نشسته‌اید، کتاب موردنظر را در دست گرفته‌اید و فرزندتان هم در آغوش شماست. کتاب را باز می‌کنید و به اولین صفحه از صفحات کتاب خیره می‌شوید.

شما شروع به خواندن کتاب می‌کنید و فرزند شما با شنیدن آهنگ صدایتان تحت تأثیر ماجراهای داستان قرار می‌گیرد.

اگر کودک شما این‌قدر کوچک است که می‌خواهد کتاب را گاز بگیرد، یا هنگام کتاب خواندن شما، مشغول کار دیگری و پرسه زدن در اطراف است، نگران نباشید. شما تنها نیستید. تقریباً همه‌ی کودکان همین‌طور هستند؛ اما مزایا و اهمیت کتاب خواندن برای کودکان امتیازی نیست که بخواهید آن را به این دلایل از دست بدهید.

ایجاد پیوند عاطفی

خواندن کتاب برای کودکان فرصتی برای ایجاد ارتباط عمیق بین شما و فرزندتان است. بعلاوه راه خوبی برای گذران وقت و کاهش سرعت در روزمرگی‌هاست.

بر اساس تحقیقات محققان، وقتی شما برای کودک کتاب می‌خوانید، او احساس امنیت می‌کند. بعلاوه کتاب خواندن باعث ایجاد نگرش مثبت آن‌ها به فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی می‌شود و دانش‌اندوزی را برایشان مثبت جلوه می‌دهد.

تقویت مهارت شنیداری

شنیدن داستان در کودک شما باعث افزایش قدرت درک او و تقویت مهارت شنیداری‌اش می‌شود.

کارشناسان بر این عقیده‌اند که خوب گوش دادن، مهارتی است که باید کسب شود و لزوماً ذاتی نیست. والدین نقش پررنگی در کسب این مهارت دارند.

حتی آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که از نوارهای داستان، موسیقی‌های مختلف و…، برای تقویت مهارت شنیداری کودکان استفاده کنید. گرچه هیچ‌چیز جای صدای دل‌نشین پدر و مادر را نمی‌گیرد.

رشد شناختی و زبانی

جالب است بدانید حتی نوزادان نیز از کتاب خواندن شما بهره می‌برند. مطالعاتی در سال 2013 نشان داده است که نوزادانی که با آن‌ها صحبت می‌شود یا برایشان کتاب خوانده می‌شود در سال‌های آتی نمرات بهتری نسبت به همسالان خود کسب می‌کنند.

به‌طورکلی هرگونه تعاملات کلامی (کتاب خواندن، صحبت کردن و…) بین والدین و فرزندانشان موجب افزایش بهره هوشی آن‌ها و ارتقا مهارت‌های زبانی‌شان می‌شود.

افزایش دایره واژگان

کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که کتاب خواندن برای کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا دایره واژگانی‌شان افزایش پیدا کند. بدین ترتیب آن‌ها می‌توانند در کلام خود از کلمات بیشتر و متنوع‌تر استفاده کنند؛ زیرا معمولاً در کتاب‌ها کلماتی وجود دارد که ممکن است در مکالمات روزمره شما کاربردی نداشته باشد.

کتاب‌ها معمولاً از اسامی خاصی برای گیاهان و حیوانات در داستان‌ها استفاده می‌کنند. اغلب اصطلاحات کتاب‌های کودکان، اصطلاحات توصیفی هستند که این خود به افزایش رشد ذهنی کودکان و دایره واژگانی‌شان کمک می‌کند.

دریکی از مطالعات دراین‌باره، تخمین زده‌شده است که کودکانی که به‌طور منظم برایشان کتاب‌خوانده می‌شود حدود یک و نیم میلیون لغت جدید را در ذهن خود ثبت کرده‌اند.

افزایش توجه و تمرکز

دینا کاسترو، مربی یک مهد دوزبانه، بر این عقیده است که نکته مهم اهمیت کتاب خواندن برای کودکان تقویت تمرکز و مهارت‌های کودکان است. چیزی که در مدرسه خیلی برای پیشرفتشان اهمیت دارد.

شاید برای دفعات نخست کودک شما اصلاً به داستان شما گوش ندهد. ممکن است مشغول خوردن بیسکویت شود یا با عروسک‌هایش بازی کند؛ اما وقتی شما به‌طور منظم و طبق برنامه برایش کتاب بخوانید او عادت می‌کند که بنشیند و گوش کند.

هنگامی‌که کودک عادت کند بنشیند و گوش کند، قدرت توجه و تمرکزش افزایش پیدا می‌کند. می‌تواند داستان‌ها را به حافظه بسپارد و بعداً برای شما یا کس دیگری تعریف کند.

پرورش خلاقیت

یکی از نکات مهم اهمیت کتاب خواندن برای کودکان خلق دنیای جدید برای کودک توسط کتاب‌ها و داستان‌ها است. کتاب‌های زیادی در مورد دایناسورها، هواپیماها و … وجود دارد؛ اما کتاب‌های داستانی از جهان واقعی فراتر رفته و از عناصر فانتزی استفاده می‌کنند. بدین ترتیب بچه‌ها وادار به تفکر خارج از چارچوب می‌شوند. این نوع تفکر قدرت تخیل بچه ها را تقویت می کند. افزایش قدرت تخیل می تواند باعث افزایش مهارت‌های اجتماعی کودکان شود.

کودکان دارای تخیلات شفاف و واضحی هستند، بنابراین خواندن کتاب به پرورش هر چه بیشتر خلاقیت آن‌ها کمک می‌کند. کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که خلاقیت برای افزایش دامنه‌ی علایق و ایده‌ها و همچنین برای تقویت سلامت احساسی آن‌ها اهمیت زیادی دارد.

یادگیری درس زندگی

کتاب‌ها فرصتی را برای صحبت در مورد اتفاقات واقعی زندگی طبق اقتضائات شرایط سنی کودک، فراهم می‌کنند. مخصوصا کودکان از کتاب‌هایی لذت می‌برند که شخصیت داستان تقریباً هم سن و سال خودشان است و کارهای را می‌کند که کودک هم آن کار‌ها را انجام می‌دهد.این الگوبرداری از شاخص‌های جالب اهمیت کتاب خواندن برای کودکان است.

با خواندن کتاب‌های مختلف، کودک شروع به الگوبرداری از شخصیت‌های داستانی می‌کند. کتاب‌خوانی به کودک کمک می‌کند تا هنگام برخورد با شرایط نامناسب احساس تنهایی نکند. چون در داستانی که قبلاً شنیده شخصیت داستان هم این شرایط را تجربه کرده است. به‌عنوان نمونه او وقتی در داستانی ماجرایی درباره مهاجرت، رفتن به دندانپزشکی و… می‌شنود؛ در این شرایط، بهتر می‌تواند احساسات خود را کنترل کند و تصمیمات بهتری بگیرد.

افزایش رشد اجتماعی و عاطفی

خواندن کتاب برای کودکان به آن‌ها می‌آموزد که چگونه با ” تجربیات سخت و پرتنش” مواجه شوند. خواندن کتاب داستان درباره یک موقعیت جدید مانند رفتن به مدرسه می‌تواند به والد کمک کند تا با فرزندش وارد گفتگوی هدفمند شود. بعلاوه کودک متوجه می‌شود احساس ترسش طبیعی است و تنها باید راه درست غلبه بر آن را بیاموزد.

کتاب خواندن برای کودکان را چگونه و از کجا شروع کنیم؟

از همین امروز! از همین امروز شروع کنید و برای نوزاد، کودک نوپا، کودکان کوچک‌تر یا حتی کودکان بزرگ‌تر خود کتاب بخوانید. فقط نیاز به چند کتاب کوچک دارید. با توجه به نکاتی که درباره‌ی اهمیت کتاب خواندن برای کودکان خواندید لازم است از همین امروز این کار را آغاز کنید.

نیازی نیست به یک کتاب‌فروشی بزرگ بروید. امروزه حتی در سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها، فروشگاه‌های لوازم‌تحریر، کتاب داستان کودکان وجود دارد. می‌توانید عضو کتابخانه شوید و از کتاب‌های آنجا استفاده کنید. حتی به کودک خود اجازه دهید کتاب‌هایش را با دوستانش تعویض کند.

کتاب‌های مناسب نوزادان

برای نوزادان زیر شش ماه از کتاب‌هایی استفاده کنید که تصاویر ساده، پررنگ، روشن و بزرگ دارند. نیازی نیست کتاب‌ها متن هم داشته باشید. نوزاد را در آغوش بگیرید کتاب را ورق بزنید و با او حرف بزنید.

برای فرزندان بین 7 تا 12 ماه، کتاب‌هایی را انتخاب کنید که هر صفحه متن‌های کوتاه یکی دوخطی داشته باشد. در این سن هنوز اولویت با تصاویر زیبای هر صفحه است.

بین 12 تا 18 ماهگی کودکان ترجیح می‌دهند کتاب‌هایی را ببینند که پر از عکس بچه‌ها باشد. بچه‌هایی که مشغول کارهای روزمره نظیر غذا خوردن، حمام رفتن و… هستند. کودکان در این سن نسبت به شخصیت‌های آشنا هم واکنش مثبتی دارند. کوک دوست دارد کتابی را ببیند که شخصیتش، شخصیت کارتونی موردعلاقه‌اش باشد.

هنگامی‌که کودک شروع به صحبت کردن می‌کند سعی کنید او را در پروسه‌ی کتاب خواندن مشارکت دهید.مثلاً به یک عکس اشاره‌کنید و بپرسید “این عکس چیست؟” و اگر کودک پاسخی نداد ، شما با لبخند بگویید :” این‌یک موز است”. اگر کودک شما پاسخ اشتباهی داد، سعی نکنید پاسخش را کامل نفی کنید.(مثلا بگویید: بله،این شبیه گربه است اما یک سنجاب است!)

از کتاب‌های شعر هم می‌توانید استفاده کنید. به‌ویژه اشعاری که حفظ هستید می‌تواند برای کودک شما بسیار جالب باشد.

کتاب‌هایی را انتخاب کنید که جلد و صفحات محکمی داشته باشد. می‌توانید از کتاب‌های پارچه‌ای یا پلاستیکی استفاده کنید. کتاب‌هایی را استفاده کنید که کودک به‌راحتی با آن بازی کند.حتی کتاب‌هایی در بازار وجود دارد که مخصوص حمام است.این کتاب‌ها هم اشتیاق فرزند شما را به حمام و هم به کتاب بیشتر می کند. اهمیت کتاب خواندن برای کودکان در همه جا مشخص است.

کتاب خواندن برای خردسالان

کودکان 19 تا 30 ماهه از کتاب‌هایی با شخصیت‌های آشنا لذت می‌برند. در این سن آن‌ها به تحرک زیاد، تصاویر و جزئیات علاقه‌مند هستند. کتاب‌هایی را انتخاب کنید که داستان‌های کوتاهی داشته باشند. داستان‌ها حاوی روابط علت و معلولی باشند. شخصیت‌های داستان برای غلبه بر مشکلاتشان تلاش کنند.

در این سن تکرار اهمیت زیادی دارد. سعی کنید داستان را به روش‌های مختلف برای کودک خود تکرار کنید. ببینید او می‌تواند بقیه داستان را بگوید یا اشتباه شما را اصلاح کند؟ برای برقراری ارتباط بین شخصیت اصلی داستان و فرزند خود تلاش کنید. مثلاً بگویید:” این کودک هم مثل تو بزرگ شده و روی تخت خودش می‌خوابد”.

در این سن و سال می‌توانید از کتاب‌های کاغذی هم استفاده کنید. فقط مراقب کاغذ تیز و فرزندتان باشید.

کتاب خواندن برای کودکان

کتاب خواندن برای کودکان پیش‌دبستانی و بچه‌های مقطع ابتدایی دیگر سخت نیست. دامنه انتخاب کتاب برای این سنین گسترده‌تر است. با کتاب‌های ساده مناسب سنشان شروع کنید.

این کودکان هنوز از تصاویر روشن و زیبا در کتاب‌هایشان لذت می‌برند. از کتاب‌هایی با کلمات بیشتر نسبت به دوره قبلی سنشان استفاده کنید. مثلاً کتبی مانند آشنایی با فصول می‌تواند خیلی مفید باشد.

هنگامی‌که کودک شما شروع به خواندن کتاب می‌کند، از او بخواهید این کار را با صدای بلند انجام دهد. این‌که او را درگیر فرایند کتاب‌خوانی کنید خیلی خوب است.

هنگامی‌که کودک شما مشغول خواندن کتاب است از او سؤالاتی را بپرسید و ذهنش را درگیر کنید. مثلاً بپرسید:” به نظر شما آخر این داستان چه اتفاقی می‌افتد؟” دقت کنید سؤالی مانند “این خانه چه رنگی است؟” اصلاً سؤال خوبی نیست.

30 دقیقه در روز برای خواندن کتاب یا پروسه‌ی خواندن با فرزندتان وقت بگذارید. البته این خواندن، می‌تواند فقط خواندن کتاب نباشد. خواندن علائم راهنمایی رانندگی، خواندن اطلاعات روی بسته‌بندی خوراکی‌های موردعلاقه‌اش، حتی گوش دادن به کتاب‌های صوتی از جمله روش‌های دیگر خواندن است. خود را محدود نکنید هر پیشرفتی در این زمینه عالی است.

کتاب خواندن برای کودکان بزرگ‌تر

اگر فرزند شما باسواد شد و خود توانست کتاب بخواند بازهم برای او کتاب بخوانید. گرچه کتاب خواندن خودش اهمیت زیاد دارد. اما خواندن کتاب تا سن زیر 14 سال ازنظر پیشرفت تحصیلی و ایجاد پیوند احساسی با والد نقش مهمی دارد.

سعی کنید سؤالاتی که در این مقطع از کودک می‌پرسید تخصصی‌تر باشد.”شما اگر جای (نام شخصیت داستان) بودید چه‌کار می‌کردید؟ چه تصمیمی می‌گرفتید؟ آیا راه‌حل بهتری هم وجود داشت؟ فکر می‌کنید چرا (نام شخصیت داستان) چنین کاری انجام داد یا چنین تصمیم گرفت؟”

نکاتی برای کتاب‌خوانی برای کودکان

چیزی که اهمیت دارد این است که شما زمانی را برای کتاب خواندن برای فرزندتان اختصاص دهید. به همین سادگی! اینکه شما از اهمیت کتاب خواندن برای کودکان آگاه باشید، بسیار مهم است.

اما اگر می‌خواهید این تجربه را لذت‌بخش‌تر کنید به این نکات دقت کنید:

• مداومت داشته باشید! یک کتاب یا چند کتاب، فرقی ندارد. خواندن کتاب را در برنامه منظم روزانه خود قرار دهید. می‌توانید کتاب‌های داستانی را برایشان چندین مرتبه تکراری بخوانید. بچه‌ها عاشق داستان‌های تکراری هستند. بچه‌ها از طریق تکرار بیشتر یاد می‌گیرند.
• برای کودک زمان بگذارید. زمان کافی و لازم را برای این کار اختصاص دهید. طوری برنامه‌ریزی کنید که فرزند شما متوجه شود مطالعه یک فعالیت اختصاصی برای شما است. او باید متوجه شود که شما توجه کاملی به او و کتاب خواندن برای او دارید.

کتاب‌خوانی را تبدیل به فعالیتی سرگرم‌کننده کنید. از صداهای مختلف برای شخصیت‌ها، ماجراها، کتاب‌های شعر و… استفاده کنید. این به کودک شما کمک می‌کند تا داستان را بهتر درک کند. همچنین می‌تواند یک الگوی خوب از خواندن برای کودکانی باشد که به‌تازگی شروع به خواندن کرده‌اند.

• ارتباطات داستان را مشخص کنید. کودکان عاشق استفاده از داستان در زندگی واقعی خود هستند. این نه‌تنها متن را معنادارتر می‌کند، بلکه ممکن است به فرزند شما کمک کند تا با شرایط مختلفی که در تجربه روزمره خود با آن مواجه می‌شوند کنار بیاید. ارتباط داستان با زندگی را به فرزند خود توضیح دهید.
• به کتاب وابسته نباشید. هرگونه تبادل اطلاعات و کلمات بین والد و کودک برای کودکان مفید است. اگر یک‌شب قصد کتاب خواندن نداشتید، برایش قصه بخوانید. می‌توانید به تصاویر نگاه کنید و در مورد آنچه می‌بینید صحبت کنید. از فرزند خود بخواهید که امشب او قصه گوی شما باشد. هر چیزی که بین شما و فرزند شما وجود داشته باشد فوق‌العاده عالی است.

نکته پایانی:

فراموش نکنید، هم کیفیت و هم کمیت کلماتی که با فرزند خود صحبت می‌کنید برای افزایش سواد و مهارت‌های زبانی او اهمیت دارد. کتاب‌ها فرصتی عالی برای صحبت کردن، بیان داستان و برقراری ارتباط با کودک کوچک شما هستند. حال که با اهمیت کتاب خواندن برای کودکان آشنا شدید، سن طلایی آن‌ها را از دست ندهید و اشتیاق و انگیزه‌ی لازم را در خود ایجاد کنید.

منبع: وب سایت معتبر بین المللی healthline.com

کتابکده کودک

فروشگاه اینترنتی کتابکده کودک، مرکز خرید آنلاین انواع کتاب های تربیتی، آموزشی، تقویت هوش و علمی، مناسب کودکان می باشد. خرید انواع کتاب مناسب گروه های سنی مختلف از نوزادان و خردسالان تا نوجوانان، کتابهای شعر و کتابهای قصه کتاب های مقوایی مناسب کودکان زیر سه سال است.